Ustawa wprowadzająca “Bezpieczny Kredyt 2%” weszła w życie wraz z początkiem lipca. Dominujące najpierw pozytywne oceny zostały teraz zrównoważone coraz szerszą krytyką. W chwili obecnej wydaje się już oczywiste, że działanie programu na rynek mieszkaniowy to nie są same plusy, ale jeż też sporo minusów. W tym artykule postaramy się zebrać najważniejsze z nich i krótko je omówić, w kontekście bieżącej sytuacji, ale też najbliższych perspektyw.

Plus programu “Bezpieczny Kredyt 2%”

Zacznijmy od tego, jakie są pozytywne aspekty nowych kredytów z rządową dotacją.

1. Umożliwienie zakupu mieszkania tym, którzy mają dochody, jednak ze względu na wysokie stopy procentowe oraz pnące się w górę ceny mieszkań, nie mogli sobie pozwolić na kupno dachu nad głową. Nie da się ukryć, że kto skorzysta z programu, ten odniesie korzyść. Mimo wielu słów krytyki, kredyt wsparty rządowymi dopłatami jest dużo tańszy od rynkowych ofert, a do tego, zgodnie z rekomendacją KNF, banki dla beneficjentów wyliczają zdolność kredytową na innych zasadach. Do tego “Bezpieczny Kredyt 2%” można połączyć z rządową gwarancją wkładu własnego, dzięki czemu można nabyć lokal mieszkalny bez posiadanych oszczędności.
2. Umożliwienie przejścia z najmu na własność. Coraz częściej mówi się o tym, iż zmienia się nastawienie Polaków do zapewnienia sobie dachu nad głową i chętniej wybierają najem. Jednak gdy głębiej wniknie się w temat, okazuje się, że w większości przypadków wynajem jest wciąż koniecznością, a nie wyborem. Kogo stać, ten kupuje własne M. Z tego względu za pozytywne można uznać w “Bezpiecznym Kredycie 2%” to, że sporo grono jego beneficjentów to będą osoby, które w końcu “pójdą na swoje”. Należy pamiętać o tym, że koszty najmu są wysokie i często uniemożliwiają odkładanie wkładu własnego w tempie równoważącym wzrost cen mieszkań.
3. Ułatwienie startu młodym. W programie “Bezpieczny Kredyt 2%” pułap wieku ustawiony jest dosyć wysoko, bo jest to 45 lat. Jednak można się spodziewać, że spora część beneficjentów to będą osoby młode, rozpoczynające karierę zawodową. Rządowe wsparcie pozwoli im kupić mieszkanie zamiast je najmować, dzięki czemu od samego początku będą pracować na budowanie własnego majątku. To niezwykle ważne, bo z czasem, gdy np. powiększa się rodzina, kupienie większego mieszkania, gdy ma się już jedno, mniejsze, jest dużo łatwiejsze – to poprzednie można po prostu sprzedać i w ten sposób uzyskać środki na spory wkład własny, a tym samym zredukować koszt kredytu.

Minusy programu “Bezpieczny Kredyt 2%”

1. Wzrost cen mieszkań. Mimo deklaracji rządu, że program nie wpłynie na ceny, wpłynął na nie i to zanim został uruchomiony. Ceny zaczęły rosnąć już kilka miesięcy przed wdrożeniem “Bezpiecznego Kredytu 2%”, ponieważ osoby, które nie załapały się na kryteria BK2% przyspieszyły decyzje zakupowe, a deweloperzy i właściciele mieszkań na sprzedaż zaczęli dostosowywać stawki do rozgrzanych emocji. Efekt jest taki, że po ponad roku spokoju, rynek mieszkaniowy ponownie wszedł w bardzo gorący okres.
2. Spadek dostępności mieszkań. Zwiększona liczba transakcji (dokonanych i zaplanowanych z rezerwacją) sprawiły, że z rynku zniknęło mnóstwo ofert. To normalny mechanizm, jednak wdrożenie “Bezpiecznego Kredytu 2%” sprawiło, iż cały ten efekt był bardzo nagły i zrealizowany w krótkim czasie. Na rynku pojawiło się mnóstwo nowych kupujących, a przy tym deweloperzy od kilku miesięcy ograniczali podaż, wstrzymując inwestycje i nie rozpoczynając nowych. Z tego względu obecnie, jeśli ktoś planuje zakup, musi wybierać z mocno przebranej oferty i liczyć się z zawyżonymi cenami.
3. Działanie proinflacyjne. Na ten problem zwracali uwagę członkowie Rady Polityki Pieniężnej. RPP podnosi stopy w celu walki z inflacją – wyższe stopy przekładają się na zahamowanie akcji kredytowej. Na rynek trafia mniej pieniędzy, popyt spada, zaczynają spadać ceny – tak się dzieje w sytuacji modelowej. Jednak wprowadzenie kredytów z dotacją zaburzyło działanie tego podstawowego mechanizmu, ponieważ spora część kredytobiorców będzie teraz zapożyczała się na nierynkowych zasadach. Z tego względu kroki podejmowane przez RPP mogą nie przynieść skutku i dodatkowy pieniądz oraz popyt zadziałają proinflacyjnie.