Właściciele obiektów wpisanych do rejestru zabytków mogą starać się o wsparcie finansowe w ramach programu „Ochrona zabytków 2026”, prowadzonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Środki z programu można przeznaczyć m.in. na refundację kosztów prac konserwatorskich, restauratorskich, lub budowlanych wykonanych w ciągu ostatnich trzech lat. Wysokość dotacji wynosi od 25 tys. zł do nawet 5 mln zł.

Celem programu jest wspieranie inicjatyw służących zachowaniu i popularyzacji polskiego dziedzictwa kulturowego. Program zakłada dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i remontowych, a także działań mających na celu szersze udostępnienie zabytków społeczeństwu. Obejmuje on zarówno zabytki nieruchome, takie jak budynki, obiekty sakralne, pomniki, jak i zabytki ruchome, w tym dzieła sztuki wymagające ochrony i utrzymania w odpowiednim stanie technicznym.

Jakie prace dofinansuje program?

W ramach programu można ubiegać się o dofinansowanie różnorodnych działań związanych z ochroną i utrzymaniem zabytków wpisanych do rejestru. Środki mogą zostać przeznaczone na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane planowane do realizacji w roku przyznania dotacji. Program obejmuje również możliwość sfinansowania opracowań technicznych i dokumentacyjnych, takich jak projekty budowlane, programy prac konserwatorskich, ekspertyzy techniczne, badania konserwatorskie szczególnie wtedy, gdy ich wykonanie stało się konieczne w wyniku powodzi.

Dodatkowo przewidziano możliwość uzyskania refundacji kosztów prac konserwatorskich, restauratorskich lub budowlanych wykonanych w ciągu trzech lat poprzedzających złożenie wniosku. Warunkiem jest, że zostały one zakończone zgodnie z pozwoleniem wydanym przez wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Kto może liczyć na finansowe wsparcie?

O dofinansowanie mogą ubiegać się osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne jednostki organizacyjne, które są właścicielami lub posiadaczami zabytków wpisanych do rejestru, bądź sprawują nad nimi trwały zarząd. Warunkiem uzyskania wsparcia jest także posiadanie siedziby, zakładu, lub oddziału na terytorium Polski. Z programu wyłączone są natomiast państwowe instytucje kultury, szkoły publiczne, oraz uczelnie wyższe, w tym uczelnie artystyczne.

Na realizację programu przeznaczono budżet w wysokości 201,6 mln zł. Środki te zostaną podzielone na dwie części: 171 381 250 zł trafi na projekty wyłonione w trybie konkursowym, natomiast 30 243 750 zł przeznaczono na zadania finansowane z rezerwy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wysokość dotacji będzie zależna od rodzaju i zakresu planowanych prac. Minimalna kwota wsparcia wynosi 25 tys. zł, a maksymalna może sięgnąć nawet 5 mln zł.

Program zakłada dwa terminy naborów wniosków: do 5 listopada 2025 r. na prace konserwatorskie, restauratorskie i remontowe planowane do realizacji w 2026 r., oraz do 31 marca 2026 r. na refundację działań przeprowadzonych w ciągu trzech lat poprzedzających złożenie wniosku.